Aangeboren heupdysplasie

Wat is aangeboren heupdysplasie?

Heupdysplasie betekent letterlijk: slecht gevormde heup. Bij deze aandoening past de kop van de heup niet goed in de kom. Daardoor werkt het gewricht niet goed. De kop zit meestal wel op de goede plaats, maar de kom is niet genoeg gegroeid. Hierdoor is het gewricht instabiel. In ernstige gevallen kan de kop voor een deel of helemaal uit de kom gaan. Als heupdysplasie niet wordt behandeld, dan kan de heup sneller slijten en kun je zelfs invalide worden.

Wat is de oorzaak van aangeboren heupdysplasie?

Aangeboren heupdysplasie is erfelijk. Dit betekent dat het via erfelijk materiaal in de familie kan worden doorgegeven. De aandoening kan op verschillende leeftijden duidelijk worden, en is soms ernstiger en soms minder ernstig. In Nederland hebben ongeveer 20 op de 1.000 pasgeboren baby’s aangeboren heupdysplasie. Bij 1 op de 1.000 is ook de kop (deels) uit de kom. Heupdysplasie komt 4 keer zo vaak voor bij meisjes als bij jongens. Meestal gaat het om het linker heupgewricht. Dit komt door de ligging van de baby in de baarmoeder en de druk op het linker heupgewricht tijdens de zwangerschap. De kans op heupdysplasie is groter als het in de familie voorkomt en als de baby in de baarmoeder in een stuit lag (hoofd boven, billen/beentjes onder).

Wat voor klachten krijg je bij aangeboren heupdysplasie?

Heupdysplasie merk je vaak pas op latere leeftijd. Het kan dus zijn dat je alsnog klachten krijgt als je ouder bent. Heupdysplasie kan veel verschillende klachten geven en kan beperkend zijn. Je kunt bijvoorbeeld last krijgen van pijn, stijfheid of moeite met bewegen van de heup, een zeurende of stekende pijn in de lies- of bilstreek, of pijn in je knie, bovenbeen en/of onderrug. De pijn voel je vaak tijdens het lopen of staan, maar je kunt ook pijn hebben als je zit. Je heup wordt steeds stijver en je kunt meer moeite krijgen met dagelijkse activiteiten. Meestal komt dit door slijtage van het heupgewricht (artrose). Daarbij kun je ook al in de ochtend klachten van stijfheid hebben.

Hoe wordt de diagnose aangeboren heupdysplasie gesteld?

Met lichamelijk onderzoek wordt vastgesteld of het echt gaat om heupklachten. Er wordt gekeken naar je looppatroon en de spierkracht en beweeglijkheid van de aangedane heup. Er kunnen ook r?ntgenfoto’s worden gemaakt, om het heupgewricht en de aard en ernst van je klachten beter in beeld te brengen.

Wat kun je zelf doen?

De heup draagt een groot deel van je gewicht. Een gezond gewicht kan onnodige druk op je heup en daarbij komende pijnklachten voorkomen of verminderen. Je kunt een di?tist vragen om voedings-en leefstijladviezen. Zorg er ook voor dat je in beweging blijft en zo de heup soepel houdt. Je kunt een fysiotherapeut vragen om je hierbij te helpen. Hij of zij kan je ook advies geven over de juiste manier van bewegen. Het is verder belangrijk om de heup voldoende rust te geven, om overbelasting te voorkomen. Maar blijf dus wel bewegen.

Hoe is de behandeling van heupdysplasie?

Als de diagnose aangeboren heupdysplasie is gesteld, zal de arts kijken naar jouw klachten. Op basis daarvan wordt de behandeling gekozen. Mestal wordt eerst gekeken naar behandeling zonder operatie, bijvoorbeeld met pijnstillers, bewegingsoefeningen en leefstijladviezen. Een fysiotherapeut of di?tist kan jou hierbij helpen. Als je andere pijnstillers dan paracetamol wilt gebruiken, overleg dan altijd eerst met je huisarts.

Als je heup uit de kom is, wordt eerst de kop weer in de kom moeten gezet.

Heb je erg veel klachten of bewegingsbeperking, dan is een operatie mogelijk. Er zijn verschillende operaties.

Ganz-osteotomie

Bij de Ganz-osteotomie wordt bij de lies een opening in je huid gemaakt om bij de heup te komen. De kom van de heup wordt uit het bekken losgemaakt en met schroeven in de juiste stand weer vastgezet. De operatie duurt 1,5 uur. Na 6 weken mag je het been weer langzaam belasten. De totale revalidatie duurt een half jaar.

Triple-osteotomie

Bij een triple-osteotomie wordt ongeveer hetzelfde gedaan als bij de Ganz-osteotomie. Via een opening in je lies en je bil wordt de heupkom op drie plekken van het bekken losgemaakt. De losse heupkom wordt in de goede stand gedraaid en met schroeven weer vastgezet. De ingreep duurt 2 uur. Het herstel is hetzelfde als bij de Ganz-osteotomie.

Chiari-osteotomie

Deze operatie wordt gedaan als je ernstige slijtage in het heupgewricht hebt en een Ganz- of een Triple-osteotomie niet kan. Je bekken wordt boven de heupkom dwars doorgezaagd. Het doorgezaagde botvlak wordt naar binnen geschoven en vastgezet met schroeven. Zo wordt je gewricht stabiel gemaakt. Het nadeel is dat je bekken-opening hierdoor smaller wordt. Dat kan een bevalling moeilijker maken. Je mag de heup 6 tot 8 weken niet belasten. De totale revalidatie duurt tot 1 jaar.

Pandaplastiek

De Pandaplastiek wordt gedaan bij ernstige slijtage. Het is een relatief eenvoudige operatie, waarbij de heupkom groter wordt gemaakt, door extra bot tegen het bekkenbot aan te schroeven. Meestal is dit bot uit je eigen bekken, maar er kan ook donorbot worden gebruikt. Daarna mag je 6 tot 8 weken de heup niet belasten. De totale revalidatie duurt een half jaar.

Femurosteotomie

Als de heupkop slecht is ontwikkeld, kan een femurosteotomie worden gedaan. Je heupkop wordt losgemaakt en in aangepaste stand ten opzichte van de heupkom vastgeschroefd. Je mag hierna 6 tot 8 weken de heup niet belasten. Het herstel duurt in totaal een half jaar.

Heupprothese

De arts (orthopeed) kan ook besluiten om een heupprothese te plaatsen. Hij of zij zet dan een kunstheup in het heupgewricht. De kwaliteit van kunstheupen is erg verbeterd: tegenwoordig kan een kunstheup wel 20 jaar meegaan. Een operatie geeft geen garantie dat de klachten helemaal verdwijnen. Een operatie kan ook complicaties hebben, zoals een infectie, een nabloeding,een bloedstolsel of zenuwschade.

Bel met je arts bij twijfel, vragen of zorgen over je klacht. Ook als de klachten erger worden of veranderen kun je het beste contact met je huisarts opnemen.

Heb je last van zwelling, roodheid, pijn en warmte bij aanraking, koorts of kun je de heup steeds slechter bewegen of er niet meer op staan? Bel dan meteen je (huis)arts.

Bronnen

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Quin medisch specialisten, medisch onderzoekers en met gebruik van publieke bronnen.