Acne, jeugdpuistjes

Wanneer heb je acne?

Acne, oftewel (jeugd)puistjes, is een huidprobleem dat veel voorkomt. Bijna iedereen krijgt er ooit last van. Veel mensen hebben tussen de leeftijd van 15 en 25 jaar last van acne. Bij sommige mensen beginnen de klachten eerder of houden ze juist langer aan. Hoe erg de klachten zijn, is erg verschillend. Het kan variëren van een paar kleine puistjes tot ernstige huidproblemen door actieve acne of  door de overgebleven littekens. Meestal zijn de ernstige huidproblemen goed zichtbaar. Het kan daarom zorgen voor veel stress en onzekerheid over het uiterlijk. Je kunt er somber en ongelukkig van worden. Het is goed om te weten dat acne meestal na een tijdje spontaan verdwijnt. Wel kunnen er nog littekens op de huid achterblijven.  

Vaak wordt gedacht dat acne door slechte hygiëne, zweten, stress, een vitaminetekort of bepaald voedsel komt. Maar deze factoren blijken geen rol te spelen in het ontstaan van acne. Iedereen heeft kleine haartjes op de huid in het gezicht. Bij de haarzakjes, waar de haren uit groeien, zijn talgkliertjes aanwezig. Talg is een vettige stof die gemaakt wordt om de huid te beschermen. Bij acne raken deze talgkliertjes verstopt of ontstoken, waardoor er puistjes ontstaan. De huid rond de puist kan barsten en er kan een wondje komen. Bij erge vormen van acne ontstaan er dan littekens. Als talg en huidschilfers ophopen in de afvoergang, raakt deze verstopt en ontstaan er mee-eters (comedonen). Deze kunnen zwart zijn (oppervlakkige mee-eters) of wit (dieper gelegen mee-eters). Doordat er bacteriën aanwezig zijn, kunnen de mee-eters en de huid eromheen gaan ontsteken. Dan ontstaan er puistjes en rode pukkels. Druk en wrijving op de huid kan de klachten erger maken. Hormonale veranderingen in de puberteit kunnen zorgen voor de groei van talgklieren, het meer aanmaken van talg, het smaller worden van de afvoergang van de talgklier en het dikker worden van de bovenste laag van de huid. Acne kan ook ontstaan of erger worden als de talgklier verstopt raakt door bijvoorbeeld olie of cosmetische producten (bijvoorbeeld make-up). Ook sommige geneesmiddelen, zoals steroïden en bepaalde antidepressiva, kunnen acne erger maken.  

Wat kun je zelf doen? 

Acne duurt vaak lang. Door voorzichtig om te gaan met de huid en ervoor te zorgen dat deze niet beschadigd en geïrriteerd raakt, kunnen de klachten iets minder worden.  

• Gebruik zo min mogelijk vette crèmes en cosmetica (make-up). 
• Probeer niet zelf mee-eters en puisten uit te knijpen, want dat zorgt voor wondjes die kunnen ontsteken. Daar kun je flinke littekens aan overhouden.  
• Mee-eters die open zijn, kun je uitdrukken met een comedonenlepel: een spateltje dat bij de drogist te koop is.  
• Bezoek een huidtherapeut of schoonheidsspecialist. Deze kan helpen de mee-eters uit te drukken.  
• Was je huid elke dag met lauwwarm water. Zorg dat je niet te veel zeep gebruikt en niet teveel scrubt. Dat helpt niet en kan de huid juist irriteren.  
• Dep de huid na het wassen droog, in plaats van te wrijven.  
• Als je erge last van acne hebt, kun je benzoylperoxide gebruiken. Dit zorgt ervoor dat de poriën minder snel verstopt raken en is zonder recept te koop bij de apotheek en drogist.  
• Stop niet te snel met een behandeling met benzoylperoxide. Het kan tot wel 2 maanden duren voordat de behandeling zichtbaar effect heeft.   
• Ernstige littekens kunnen soms door een huidarts minder erg gemaakt worden. Dit gebeurt bijvoorbeeld met lasertherapie.  

Heb je medicijnen nodig? 

Acne kan lastig te behandelen zijn. Soms is de acne niet te genezen. Acne wordt behandeld met middelen die het verstoppen van de afvoergang tegengaan, of middelen die tegen bacteriën werken. De keuze voor de behandeling ligt aan de soort klachten en hoe erg het is.  

• Benzoylperoxide (gel, lotion). Dit middel zorgt ervoor dat de afvoergang van de talgklier minder verstopt raakt door huidschilfers. Ook wordt de groei van bacteriën een beetje geremd. Wel kan het de huid wat irriteren. Benzoylperoxide is zonder recept te koop bij de apotheek en drogist. Lees voordat je het gebruikt goed de aanwijzingen op de verpakking en in de bijsluiter. Dit middel kan bij mensen met een donkere huid verkleuring van de huid geven. Dit middel kan ook kleding en beddengoed ontkleuren. 
• Isotretinoïne, adapaleen (gel, lotion). Deze middelen lijken op vitamine A en verminderen het verstoppen van de talgklierafvoergang. Dit gebeurt doordat de talgproductie wordt afgeremd. Isotretinoïne heeft ernstige bijwerkingen als het gebruikt wordt bij zwangerschap. Als je het gebruikt mag je een tijd niet zwanger worden. Deze middelen zijn alleen op recept verkrijgbaar.  
• Minocycline, erytromycine, doxycycline (gel, lotion of tablet). Deze middelen doden bepaalde bacteriën  en remmen zo de ontsteking. Deze middelen zijn alleen op recept verkrijgbaar. 
• Anticonceptiepil. In sommige anticonceptiepillen zitten hormonen die het verhogen van de talgproductie tegengaan. Dit effect kan pas na 3 maanden zichtbaar worden, dus geef het minimaal 6 maanden de tijd en het liefst 9 maanden. Sommige anticonceptiepillen zorgen juist voor meer acne. Bespreek dit met je huisarts. 

Bel je huisarts als 

• Je klachten hebt van acne, die met de adviezen hierboven niet weggaan. 
• Je benzoylperoxide gebruikt en na 8 weken niet voldoende effect ziet.  
• Je littekens op de huid hebt en ze wil laten weghalen. 
• Je graag met iemand wil praten over de acne en het vervelende gevoel dat je ervan krijgt. 

Bel ook met je arts bij twijfel, vragen of zorgen over je klacht. Ook als de klachten erger worden of veranderen kun je het beste contact met je huisarts opnemen.  

Bronnen 

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Quin medisch specialisten, medisch onderzoekers en met gebruik van publieke bronnen.