Actinische keratose

Wanneer heb je actinische keratose?

Actinische keratose zijn ruw-aanvoelende, verharde plekjes op de huid met een huidkleurig, rood of geelbruine kleur. Soms kun je ook schilfers, witte randjes of korstjes erop zien, die vanzelf kunnen loslaten. Meestal voel je niks van deze plekjes. Soms kunnen ze jeuken.

Actinische keratose ontstaat door zonbeschadiging. Deze plekjes zitten dus vooral op plekken waarop jarenlang UV-straling (door de zon of zonnebank) is gekomen, zoals het hoofd, de onderarmen en de handen. Deze straling beschadigt de huidcellen, waardoor ze niet meer normaal delen en groeien.1 op de 3 mensen boven de 50 jaar krijgt actinische keratose. Vooral mensen met een licht huidtype zijn hier extra gevoelig voor.

Actinische keratose is een voorloper van huidkanker: het kan een plaveiselcelcarcinoom worden. Deze kans is minder dan 1%. Actinische keratose kan vanzelf weggaan en weer terugkomen.

Wat kun je zelf doen?

Bescherm jezelf tegen zonlicht

• Ga minder vaak en korter in de zon zitten. Het is goed en lekker om buiten te zijn, maar kies zoveel mogelijk voor de schaduw. Let op: ook in de schaduw krijg je zonlicht op je huid! Dit gaat via weerkaatsing. Smeer je daarom altijd goed in met zonnebrand met een hoge beschermingsfactor.
• Ga niet of zo min mogelijk naar de zonnebank.
• Als je de zon in gaat, smeer je dan goed in met zonnebrand met een hoge beschermingsfactor (SPF). Doe dit meerdere keren op een dag.
• Bescherm je huid met kleding en een hoed of pet.

Zelfcontrole

Kijk regelmatig of er plekjes op je huid bijkomen of veranderen. Vraag eventueel iemand anders om de plekjes te controleren die je zelf niet kan zien, zoals op je achterhoofd, nek, rug of billen.

Heb je medicijnen nodig?

Er zijn verschillende manieren om actinische keratose te behandelen:

• Cryotherapie: hierbij wordt de actinische keratose bevroren. De plekjes worden met vloeibare stikstof aangestipt. Er komt een blaar, die na een paar dagen verdwijnt.
• 5-FU-crème (ook wel Efudix): deze crème maakt de beschadigde huidcellen kapot. De crème smeer je 2 keer per dag op de plekjes, circa 4 weken lang. Het kan in het begin lijken of het erger wordt, dat is normaal.
• Imiquimod-crème: deze crème remt de groei van cellen en verbetert de afweer van de huid. Deze crème smeer je 3 keer per dag, ongeveer 4-6 weken.
• Fotodynamische behandeling: hierbij wordt er een speciale crème op de plekjes gesmeerd. Deze crème maakt de plekjes gevoelig voor licht. Hierna wordt er met een speciale lamp op geschenen, waardoor de beschadigde cellen kapotgaan. Dit wordt meestal gedaan door een huidarts (dermatoloog).
• Chemische peeling of laserbehandeling: met deze behandelingen wordt het bovenste laagje van de huid weggehaald. Hiervoor ga je naar het ziekenhuis. Het kan pijnlijk zijn. Ook kan de kleur van de huid veranderen of kun je littekens krijgen.

Je huisarts kan de plekjes beoordelen en kijken welke behandeling nodig is.

Bel de huisarts als je:

• Ruw-aanvoelende, verharde plekjes op de huid ziet, met een huidkleurig, rode of geelbruine kleur.
• Nieuwe plekjes ziet op je lichaam.
• Bekende plekjes zijn veranderd.

Bel ook met je arts bij twijfel, vragen of zorgen over je klacht. Ook als de klachten erger worden of veranderen, kun je het beste contact met je huisarts opnemen.

Bronnen

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Quin medisch specialisten, medisch onderzoekers en met gebruik van publieke bronnen.