Brandwond

Wanneer heb je een brandwond?

Brandwonden ontstaan vaak per ongeluk, meestal thuis. Bijvoorbeeld door het omgooien van hete thee of opspattend (frituur)vet. Als je je brandt, voel je eerst pijn. Je kunt je huid verbranden door hoge temperaturen (boven de 40 graden Celsius), bijvoorbeeld door vloeistof, stoom, vuur of hete voorwerpen. Ook kun je je huid verbranden bij juist lage temperaturen (onder de -40 graden Celsius), bijvoorbeeld door vloeibare stikstof en ijs. Bepaalde chemische stoffen, elektriciteit en blootstelling aan de zon kunnen je huid ook verbranden. De bron, hoe lang het contact duurt en hoe hoog de temperatuur is, bepalen de ernst van de verbanding. Hoe de brandwond eruit ziet, hangt af van hoe erg de verbranding is. Er wordt gesproken over eerstegraads, tweedegraads, derdegraads en vierdegraads brandwonden.  

Bel 112 bij: 

• Inademing van rook, hete gassen, al dan niet met heesheid, benauwdheid of piepen. 
• Contact met hoogspanning. 
• Verbranding door een gevaarlijke chemische stof. 
• Groot verbrand oppervlak. Bij een kind is het verbrande oppervlak dan 5x de grootte van het handje of meer. Bij een volwassene gaat het om 10x de grootte van de hand of meer.   

Eerstegraads brandwonden 

Deze brandwonden zijn oppervlakkig: alleen de buitenste huidlaag is aangedaan. Het zijn pijnlijke, droge rode plekken die wit worden als je erop drukt. De huid voelt nog soepel aan. Vaak herstellen deze brandwonden vanzelf, binnen ongeveer een week.  

Tweedegraads brandwonden 

Tweedegraads brandwonden kunnen diep of oppervlakkig zijn. Bij oppervlakkige wonden is maar 1 huidlaag betrokken. De huid is roze of rood en glanzend. De wonden voelen zeer pijnlijk aan, zijn rood en vochtig, vaak met blaren. Als je erop drukt worden ze wit. Deze wonden genezen vaak binnen 1 tot 3 weken. Bij een diepe wond zijn de twee bovenste huidlagen betrokken. Naast de rode stukken zie je nu ook witte, stugge huid. Er zijn grote met vocht gevulde blaren, die open kunnen zijn. Genezing duurt langer en er blijven vaak littekens.  

Derdegraads brandwonden 

Bij een derdegraadsbrandwond is er diepe schade aan de huid, tot aan het onderhuidse vet. De huid is wit, droog en stug. Alleen als je diep drukt op de wond is deze pijnlijk. Bij oppervlakkige aanraking niet of minder. Dit komt doordat de uiteinden van de zenuwen kapot zijn gegaan. Vaak moet je geopereerd worden. Soms kun je een huidtransplantatie krijgen.  

Vierdegraads brandwonden 

Als de huid is verkoold, leerachtig grijs of zwart wordt, noemen we dit een vierdegraads brandwond.   

Brandwonden kunnen blijvende schade veroorzaken aan de huid. Hierdoor wordt de beschermende functie van de huid aangetast. Er is risico op infecties, uitdroging door verlies van vocht en onderkoeling door verlies van warmte. Hoe groter het verbrande oppervlak, hoe groter dit risico. Je kunt flinke littekens overhouden aan een brandwond.  

Wat kun je zelf doen? 

Als je een eerstegraads of oppervlakkige tweedegraads brandwond hebt, kun je deze meestal zelf behandelen. Bij diepe tweedegraads en bij derdegraads en vierdegraads brandwonden heb je medische hulp nodig. In ieder geval is het altijd belangrijk om de huid zo snel mogelijk te koelen.  

• De bron wegnemen. 

Doof het vuur of de brandende kleding met een blusdeken, of door degene die verbrand is over de grond te rollen. Zorg dat je geen synthetische stoffen gebruikt om te blussen. Als de verbranding komt door elektriciteit, schakel deze dan uit. Of verbreek de verbinding met de bron met een niet-geleidend voorwerp, van bijvoorbeeld hout of plastic. 

• Zo snel mogelijk koelen. 

Verwijder sieraden en natte of verontreinigde kleding, tenzij die vastzitten aan de wond. Koel de verbrande plek 10 tot 20 minuten, bij voorkeur met stromend lauw water. Als er geen kraan of douche in de buurt is, kun je koelen met natte doeken. Is dit ook niet mogelijk, dan is onderdompelen in natuurlijk water beter dan niets. Als het water te koud is, kan onderkoeling optreden, let hierop. Koel bij een brandwond door een chemisch middel 45 minuten tot 1 uur.  

• Infecties, uitdroging en onderkoeling voorkomen. 

Smeer geen crème of vaseline op de wond. Raak de wond zo min mogelijk aan om infecties te voorkomen.  

Zijn er blaren of een open wond, zorg er dan voor dat de wond losjes wordt afgedekt. Je kunt hiervoor het beste vette gaasjes, huishoudfolie of een schone doek gebruiken. Voorkom onderkoeling  met bijvoorbeeld een deken. 

• De wond verzorgen. 

Prik nooit blaren door. Open wonden moeten afgedekt worden met schone verbandmiddelen. Vervang het verband als het vochtig is en minstens 1 tot 2 keer per week. Laat de wond regelmatig controleren (1 tot 2 keer per week). 

Heb je medicijnen nodig?  

Is de brandwond in contact gekomen met de grond, vuil van de straat of met mest, dan kan het nodig zijn om een inenting tegen tetanus te krijgen. Neem hiervoor contact op met je huisarts.  

Brandwonden kunnen erg pijnlijk zijn. Het kan nodig zijn om pijnstillers te nemen, zoals paracetamol. Houd de dosering aan die op de verpakking staat.  

Als je andere pijnstillers wilt gebruiken (bijvoorbeeld NSAID’s zoals ibuprofen), overleg hierover dan altijd eerst met je huisarts.  

Smeer nooit iets op brandwonden. Voor littekens geldt dat er geen bewijs is dat crèmes tegen littekens echt helpen.  

Bel je huisarts als je deze klachten of aandoeningen hebt: 

• Brandwond(en) op het gezicht, de handen of voeten, of de geslachtsdelen. 
• Brandwond(en) bij een gewricht. 
• Een brandwond over een heel lichaamsdeel. 
• Brandwond(en) bij een kind van vier jaar of jonger. 
• Roodheid, hevige pijn en pus uit de wond. 
• Koorts bij een brandwond. 
• Gele, witte, grijze of zwarte stukken huid, die geen of minder pijn doen. 
• Een open wond na verbranding, die na 2 weken niet genezen is. 

Bel 112 bij: 

• Inademing van rook, hete gassen, al dan niet met heesheid, benauwdheid of piepen. 
• Contact met hoogspanning. 
• Verbanding door een gevaarlijke chemische stof. 
• Groot verbrand oppervlak. Bij een kind is het verbrande oppervlak dan 5x de grootte van het handje of meer. Bij een volwassene gaat het om 10x de grootte van de hand of meer.   

Bel ook met je arts bij twijfel, vragen of zorgen over je klacht. Ook als de klachten erger worden of veranderen, kun je het beste contact met je huisarts opnemen. 

Bronnen 

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Quin medisch specialisten, medisch onderzoekers en met gebruik van publieke bronnen.