De ziekte van Crohn

Wat is de ziekte van Crohn?

De ziekte van Crohn is een auto-immuunziekte. Bij een auto-immuunziekte valt je afweersysteem je eigen lichaam aan. Bij de ziekte van Crohn valt je afweer de goede bacteri?n in de darm aan. De ziekte van Crohn is een blijvende (chronische) ontsteking van de darm. Meestal zit de ontsteking in het einde van de dunne darm, de dikke darm of de endeldarm (het laatste stuk darm voor de anus). De ziekte van Crohn kan ook in het hele spijsverteringskanaal ontstekingen geven. Dus van de mond tot de anus. De ontsteking is niet steeds actief. Daarom zijn er periodes zonder klachten en periodes met klachten (opvlammingen). Er kunnen complicaties ontstaan door de ontstekingen. De darm kan dan nauwer worden. Ook kunnen er gaatjes in de darm ontstaan naar andere organen, de huid of de buikholte (fistels). Hier ontstaan dan nieuwe ontstekingen. De ziekte van Crohn kan op alle leeftijden ontstaan, maar meestal begint het tussen de 15 en 30 jaar. Chronische darmontstekingen komen voor bij ongeveer 90.000 mensen in Nederland. Iets minder dan de helft van hen heeft de ziekte van Crohn. Een andere chronische darmontsteking is colitis ulcerosa. Deze ziekte lijkt erg op de ziekte van Crohn.

Wat is de oorzaak van de ziekte van Crohn?

De oorzaak van de ziekte van Crohn is niet helemaal bekend. Waarschijnlijk spelen er verschillende factoren mee in het ontstaan van de ziekte. Erfelijkheid kan een rol spelen. Als je een familielid hebt met de ziekte van Crohn, dan heb je meer kans om de ziekte ook te krijgen. Het komt ook meer voor bij rokers. Als je rookt, heb je 2 keer zoveel kans om de ziekte van Crohn te krijgen dan als je niet rookt. Rokers met de ziekte van Crohn hebben ook meer klachten van de ziekte. Voeding en stress lijken een rol te spelen bij de hoeveelheid klachten, maar dit verband is minder duidelijk.

De ontstekingen bij de ziekte van Crohn worden niet veroorzaakt door een bacterie, virus of een parasiet.

Wat voor klachten krijg je bij de ziekte van Crohn?

De ziekte van Crohn geeft meestal klachten van buikpijn, diarree en vermoeidheid. Er kunnen ook andere klachten zijn. De klachten kunnen een tijd heel licht zijn of zelfs weg, en dan ineens weer opkomen. Hoeveel en hoe vaak je klachten hebt, verschilt per persoon. De klachten die bij de ziekte van Crohn kunnen voorkomen, zijn:

• Buikpijn.
• Diarree.
• Vermoeidheid.
• Onbedoeld afvallen.
• Bloed of slijm uit de anus.
• Af en toe koorts.

Er kunnen soms ook ontstekingen komen op andere plekken in het lichaam. Zoals aften (zweertjes) in de mond, ontstoken gewrichten, ontstoken ogen of wondjes aan de huid (bijvoorbeeld rond de anus). Als de chronische ontsteking lang in de dikke darm zit, dan is er een iets verhoogd risico op het krijgen van darmkanker. Dit kan reden zijn om regelmatig de dikke darm te controleren.

Hoe wordt de diagnose ziekte van Crohn gesteld?

Om te onderzoeken of je de ziekte van Crohn hebt, wordt je dikke darm bekeken. Dat gebeurt met een endoscopie. Een dag v??r het onderzoek krijg je medicijnen (een laxeermiddel). Deze zorgen ervoor dat je veel moet poepen, zodat je darm helemaal leeg is. Bij de endoscopie wordt een dunne, soepele slang met een lampje en een camera via de anus ingebracht. Zo kan de hele dikke darm bekeken worden. Ook kan er een stukje weefsel van de darmwand worden weggenomen (een biopt). Dit weefsel wordt verder onderzocht onder de microscoop. Soms wordt er ook nog ander onderzoek gedaan, zoals een bloedonderzoek of onderzoek van de ontlasting. De maag-darm-lever-arts bespreekt met je welke onderzoeken in jouw geval nodig zijn.

Wat kun je zelf doen?

Het is belangrijk om gezond te leven. Zo kun je ervoor zorgen dat de klachten minder vaak opkomen. Als ze dan komen, zijn ze ook vaak minder erg. Gezond leven doe je met de volgende tips.

• Stop met roken. Als je rookt terwijl je de ziekte van Crohn hebt, heb je meer klachten dan als je niet rookt. Vraag eventueel hulp aan je huisarts.
• Zorg voor voldoende rust en ontspanning en probeer stress te vermijden. Dit kan best lastig zijn. Sommige mensen merken dat yoga of mindfulness helpt. Als het niet lukt om je stress te verminderen, vraag dan hulp aan je huisarts of de praktijkondersteuner voor psychische klachten (POH-GGZ).
• Eet gezond. Eet gezond. Gezonde voeding is erg belangrijk. Zorg ook dat je genoeg drinkt (1,5 tot 2 liter per dag). Drink geen of weinig alcohol. Sommige mensen krijgen meer klachten door drinken met prik of door cafe?ne. Als je hier last van hebt, drink deze producten dan niet. Een speciaal dieet is niet nodig, maar een di?tist kan wel helpen om ervoor te zorgen dat je genoeg vitamines en mineralen binnenkrijgt. Ook als je merkt dat je afvalt, kan het nuttig zijn om een di?tist om hulp te vragen.
• Beweeg regelmatig. Het algemene advies is om minimaal 5 dagen per week een half uur per dag matig-intensief te bewegen. Hierbij kun je denken aan een wandeling van een half uur waarbij je stevig doorloopt.
• Zorg voor een regelmatige dagindeling met voldoende nachtrust. Probeer elke dag op dezelfde tijd naar bed te gaan en ook op dezelfde tijd op te staan.
• Praat erover met anderen. Het verschilt per persoon hoeveel en hoe vaak je klachten hebt van de ziekte van Crohn. Als het een grote invloed heeft op je leven, is het belangrijk om erover te praten met je omgeving. Deel met familie en vrienden waar je last van hebt, wat je zorgen zijn en hoe je je hierdoor voelt. Dit kan al voor opluchting zorgen. Bespreek je klachten, zorgen en gevoelens ook met je huisarts. Samen kun je kijken wat de mogelijkheden zijn om hier iets aan te gaan doen. Het kan ook fijn zijn om contact te hebben met andere mensen met de ziekte van Crohn. Kijk hiervoor op de website van de pati?ntenvereniging voor mensen met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa (www.crohn-colitis.nl).

Hoe is de behandeling van de ziekte van Crohn?

De ziekte van Crohn kan vaak goed worden behandeld met medicijnen, maar is niet te genezen. Daarom is blijvend medicijngebruik nodig. De behandeling van de ziekte van Crohn gebeurt door de maag-darm-lever-arts (MDL-arts). Deze schrijft medicijnen voor die de klachten kunnen verminderen en complicaties kunnen voorkomen. Er zijn verschillende medicijnen om de ziekte van Crohn te behandelen. Welk medicijn je krijgt, hangt bijvoorbeeld af van de ernst van de ontstekingen in je darm. Ook kan het zo zijn dat je in een periode met veel klachten tijdelijk een hogere dosering van een medicijn moet gebruiken. Soms moet je dan ook andere medicijnen erbij gebruiken. Het kan ook zijn dat je medicijnen moet blijven gebruiken terwijl je geen klachten hebt.

De medicijnen zijn er in verschillende vormen. Het kan zijn dat je een medicijnen moet innemen als tablet of als kleine korrels (granulaat). Het kan ook zijn dat je het via de anus moet gebruiken als zetpil of klysma (vloeistof die je via de anus inspuit) of als injectie (onder de huid of via een infuus). De MDL-arts zal met je bespreken welke behandeling in jouw geval nodig is.

Er worden verschillende soorten medicijnen gebruikt bij de behandeling van de ziekte van Crohn:

• Ontstekingsremmers zoals aminosalicylaten, zoals mesalazine en sulfasalazine, remmen de darmontsteking en kunnen soms ook opvlammingen voorkomen. Ze kunnen levenslang nodig zijn, maar soms worden ze ook voor een korte periode voorgeschreven. Deze medicijnen bestaan in vorm van pillen, zetpillen en klysma’s.

Als er flinke darmontstekingen zijn, kunnen sterkere ontstekingsremmers nodig zijn. Dan worden er corticostero?den voorgeschreven. Deze medicijnen worden altijd zo kort mogelijk voorgeschreven, als de klachten heftig opkomen. Deze medicijnen kunnen namelijk veel bijwerkingen hebben, vooral als je ze erg lang gebruikt. Je kunt er dan een bol gezicht, botontkalking en een erg kwetsbare huid van krijgen. Deze medicijnen bestaan in de vorm van pillen, zetpillen en klysma’s.

• Afweeronderdrukkende medicijnen

Immunosuppresiva, zoals thiopurinen (azathioprine) en methotrexaat, worden voorgeschreven als er erge darmontstekingen zijn of als ontstekingsremmers niet goed werken. Deze medicijnen onderdrukken de afweerreactie van het lichaam. Hierdoor kunnen ontstekingen minder worden en ook worden voorkomen. Deze medicijnen worden vaak voor een lange tijd gegeven. Doordat de medicijnen het afweersysteem onderdrukken, hebben ze als bijwerking dat je sneller een infectie krijgt en dat infecties soms ook langer of heftiger kunnen verlopen.

Biologicals, zoals infliximab en adalimumab, worden voorgeschreven als andere medicijnen niet goed genoeg werken. Het zijn medicijnen die de afweerreactie van het lichaam onderdrukken. Hierdoor kunnen ontstekingen minder worden en ook worden voorkomen. Deze medicijnen worden vaak voor een lange tijd gegeven. Dat kan alleen via een injectie of een infuus. Het geven van deze medicijnen via een infuus gebeurt in het ziekenhuis. Doordat de medicijnen het afweersysteem onderdrukken, hebben ze als bijwerking dat je sneller een infectie krijgt en infecties soms ook langer of heftigerverlopen.

• Overige medicijnen:

Diarree-remmers, zoals loperamide, maken de ontlasting dikker en kunnen vervelende diarree tijdelijk minder maken. Diarree-remmers worden alleen voor een korte periode voorgeschreven, bijvoorbeeld als je gaat reizen. Diarree-remmers kunnen als bijwerking juist weer verstopping geven.

Soms is het nodig om antibiotica voor te schrijven. Bijvoorbeeld bij een bacteri?le infectie van de darm, of bij ontstekingen door fistels.

Bij de ziekte van Crohn heb je een grotere kans op een tekort aan bijvoorbeeld vitamine B12, calcium of ijzer. Soms is het nodig om daarom een vitaminepreparaat of een ander supplement te gebruiken.

Soms kunnen er tijdes de behandeling met medicijnen verdere problemen (complicaties) ontstaan. De darm kan nauwer worden of soms zelfs helemaal afgesloten raken. Er kunnen ook gaatjes in de darm komen, met verbindingen naar andere organen, de huid of de buikholte (fistels). Een darmoperatie kan nodig zijn om de complicatie te behandelen.

Neem contact op met je huisarts als:

• Je last hebt van heftige maag- en/of buikpijn met koorts.
• Je bloed bij de ontlasting hebt.
• De ontlasting zwart en plakkerig (dus niet donkerbruin) is.
• Je niet meer kunt plassen terwijl je wel nodig moet.
• Je onbedoeld bent afgevallen.
• De pijn steeds erger wordt.

Bel met je arts bij twijfel, vragen of zorgen over je klacht. Ook als de klachten erger worden of veranderen kun je het beste contact met je huisarts opnemen.

Bronnen

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Quin medisch specialisten, medisch onderzoekers en met gebruik van publieke bronnen.