Puistjes

Wanneer heb je puistjes?

Puistjes, ook wel bekend als puskopjes of pustels, zijn bultjes die gevuld zijn met pus. Meestal zijn ze kleiner dan 1 centimeter. Puistjes kunnen voorkomen bij veel verschillende huidafwijkingen. Ze kunnen bijvoorbeeld ontstaan door een verstopt haarzakje of talgkliertje in de huid. Soms zit er een bacterie bij, zoals bij een steenpuist, of een gist. Puistjes kunnen over het hele lichaam voorkomen. Er zijn verschillende vormen:

·      Jeugdpuistjes (acne): puistjes en mee-eters die over het gehele gezicht kunnen voorkomen. Soms komen ze ook voor op de rug en de borst.

·      Clownseczeem (dermatitis perioralis): puistjes en blaasjes rondom de mond, waarbij het gebied vlak naast de lippen vrij is.

·      Rosacea: puistjes, rode bultjes en zichtbare bloedvaatjes rondom neus, wangen en kin.

·      Scheerbultjes (pseudofolliculitis barbae): door ingroeiende haartjes ontstaan er puistjes waar het haar is weggeschoren.

·      Ontstoken haarzakjes (folliculitis): puistjes in de huid, die ontstaan door gisten, bacteriën of schimmels. Dit komt overal voor waar haartjes groeien. Uit het puistje steekt vaak een haartje.

·      Steenpuist (furunkel): een enkele, grote, pijnlijke ontstoken puist. Steenpuisten zijn besmettelijk als er pus vrijkomt uit de bult.  

·      Acne inversa (hidradenitis suppurativa): puistjes, mee-eters, pijnlijke bulten, abcessen en soms ook holtes en tunnels in de oksels en de liezen.

Puistjes gaan vaak vanzelf weer weg en kunnen meestal geen kwaad. Wel kunnen ze storend zijn. Je kunt ook last hebben van jeuk. In sommige gevallen, zoals bij een steenpuist, kun je ziek zijn en koorts hebben. Dan is behandeling nodig.

Wat kun je zelf doen?

·      Je huid schoon houden.

Probeer je puistjes zo min mogelijk aan te raken, zeker als ze ontstoken zijn (rood, warm, pijnlijk). Vermijd zo veel mogelijk het gebruik van cosmetica op het gebied met puskopjes. Verwijder make-up voor het slapen gaan. Let op goede hygiëne en droog de huid voorzichtig. Was je huid niet te vaak en zorg dat het water niet te heet is. Gebruik geen zeep in het gezicht. Was je handen regelmatig met zeep en deel handdoeken niet onderling als je een steenpuist hebt. Heb je puisten in de oksels en liezen, zorg dan voor goede hygiëne en gebruik eventueel bacteriedodende zeep (Hibiscrub, Unicura). Als je rookt, kun je daar beter mee stoppen. Dat is sowieso goed voor je huid en andere organen.

·      Je huid verzorgen.

Voor sommige huidaandoeningen, zoals acne, zijn middelen te koop bij de apotheek waarmee je je huid kunt verzorgen. Smeer geen trekzalf op puistjes. Spoel de huid bij het openbreken van een grote puist met lauw water en bedek het plekje daarna met een pleister of verbandje als dat nodig is.

·      Minder vaak scheren.

Heb je ingegroeide haren, probeer dan niet of niet dagelijks te scheren. Ook kan het helpen om de haren niet te kort af te scheren. 

Heb je medicijnen nodig?

De meeste huidafwijkingen met puistjes genezen vanzelf. Soms kan behandeling nodig zijn. Bijvoorbeeld bij een bacteriële infectie en bij ernstige of hardnekkige klachten.

·      Jeugdpuistjes: Dit gaat in principe vanzelf over. Om dit proces wat te versnellen kun je een gel gebruiken (benzoylperoxide 5%). Deze is te koop bij drogist en apotheek. Werkt dit niet genoeg, dan kun je met je huisarts bespreken of het zinvol is om andere medicijnen te gaan gebruiken.

·      Clownseczeem: in hardnekkige gevallen kunnen antibiotica worden gegeven.

·      Rosacea: bij hevige klachten wordt rosacea behandeld met metronidazolcrème of antibiotica in de vorm van tabletten.

·      Scheerbultjes: bij veel klachten kan deze huidreactie worden verminderd met een ontstekingsremmende crème.

·      Ontstoken haarzakjes: als de klachten niet vanzelf overgaan, kun je een shampoo of zeep tegen bacteriën of gisten gebruiken. Soms zijn tabletten nodig.

·      Steenpuist: soms zijn antibiotica nodig. Dat komt niet vaak voor. Overleg hierover met je huisarts.

·      Acne inversa: dit wordt in overleg met je (huis)arts behandeld met onder andere antibiotica in crème, lotion of tabletten.

Bel je huisarts als je één of meer van de volgende klachten of situaties hebt:

·      Een steenpuist in je gezicht.

·      Een steenpuist die niet vanzelf weggaat.

·      Een steenpuist met koorts en/of je ziek voelen.

·      Een steenpuist terwijl je een aangeboren hartklep-aandoening, een kunstklep of kunstgewricht hebt.

·      Een steenpuist terwijl je een verminderde weerstand hebt, bijvoorbeeld door prednisongebruik, chemotherapie of een hiv-infectie.

·      Veel last van acne en zelfzorgmiddelen helpen niet.

·      Aanhoudende klachten van puistjes die niet vanzelf minder worden of steeds terugkeren.

·      Puisten in de liezen, oksels of rond de anus.

Bel ook met je arts bij twijfel, vragen of zorgen over je klacht. Ook als de klachten erger worden of veranderen, kun je het beste contact met je huisarts opnemen.

Bronnen

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Quin medisch specialisten, medisch onderzoekers en met gebruik van publieke bronnen.