Stand- en lengteafwijkingen van de heup of het bovenbeen

Wat is een stand- en lengteafwijking van de heup of het bovenbeen?

Het heupgewricht bestaat uit de heupkom en de kop van het dijbeen. De heup verbindt het bovenbeen met het bekken. Het bekken bestaat uit 3 zitbeenderen: het heiligbeen, het staartbeen en het schaambeen. Het bekken verbindt de wervelkolom met de benen. Als er een afwijking in deze botten of gewrichten is, kan er een stand- of lengteafwijking van de benen ontstaan. E?n of alle twee de bovenbenen neemt/nemen dan een andere stand aan, of zijn korter of langer dan normaal. Ben je hier niet mee geboren, maar is dit later gekomen, dan heet dit een verworven stand- of lengteafwijking van heup, bekken of bovenbeen.

Wat is de oorzaak van een stand- en lengteafwijking van de heup of het bovenbeen?

Een stand- of lengteafwijking van heup, bekken of bovenbeen kan door verschillende dingen komen

• Heupdysplasie

Bij deze aandoening passen de heupkop en -kom niet goed in elkaar. Hierdoor kan het been niet goed naar buiten draaien, of verschilt de lengte van de benen. Heupdysplasie begint in de kinderjaren, als het heupgewricht zich in het bekken vormt en de heupkop van grootte, vorm en stand verandert. Er kunnen dan groeistoornissen van het heupgewricht komen, waardoor de heupkop niet goed meer in de heupkom past.

• Ziekte van Perthes

Bij deze aandoening verandert de heupkop van vorm. Dit komt doordat het bovenste deel van de heupkop soms tijdelijk te weinig bloed krijgt. Dan gaan er botcellen dood. Als de bloedvoorziening weer op gang komt, ruimt het lichaam het dode botweefsel op en vormt het nieuw botweefsel. Daarbij kan de heupkop een iets andere vorm krijgen. Dat kan klachten geven.

• Ongeval

Bij ongevallen kunnen botbreuken, bekkenscheefstand of verlammingen ontstaan. Hierdoor kunnen stand- of lengteafwijking van het been komen. Bij een ongeluk op jonge leeftijd kan de stand- of lengteafwijking pas later worden ontdekt. De extra bloedvoorziening op de plek van de breuk heeft ervoor gezorgd dat dat bot sneller gegroeid is.

• Artrose

Bij artrose slijt het kraakbeen in het heupgewricht steeds verder. Het kraakbeen wordt dunner en zachter. Hierdoor komt er minder ruimte tussen het bovenbeen en de heupkom. Dit kan het heupgewricht minder soepel maken. Ook kan er pijn komen door irritatie of ontsteking.

• Verkeerde vervanging van heup of knie

Het kan gebeuren dat een kunstknie of -kunstheup verkeerd wordt geplaatst. Daardoor kan er een stand- of lengteafwijking van het been komen. Als dit gebeurt, moet de knie of heup opnieuw worden geopereerd.

Wat voor klachten krijg je bij een stand- en lengteafwijking van de heup of het bovenbeen?

De standsafwijking van het heupgewricht zelf geeft geen klachten. Je krijgt wel klachten als de afwijking zorgt voor beschadiging van de omliggende gebieden (zoals het kraakbeen). Dit kan pijn en irritatieklachten geven, waardoor je bijvoorbeeld anders kunt gaan lopen. Als je lange tijd anders loopt, kan dit uiteindelijk ook extra schade geven aan de rug en andere delen van het lichaam.

Welke klachten je kunt krijgen bij een stand- en lengteafwijking hangt verder af van de oorzaak ervan.

Heupdysplasie:

Kinderen kunnen beenlengteverschil krijgen. Ook waggelen of trekken met 1 been duiden op heupdysplasie.

Volwassenen hebben vooral pijnklachten:

• Pijn in lies, bovenbeen, bil of onderrug.
• Pijn bij langzaam lopen of bij draaibewegingen van de heup.
• Pijn in het heupgewricht door slijtage van het kraakbeen.

Ziekte van Perthes:

• Mank lopen.
• Stijfheid.
• Moeilijk bewegen van de heup.
• Pijn in lies, heup, bovenbeen en soms knie.

Heupfractuur door een ongeval:

• Pijn in de heup.
• Zwelling en bloeduitstorting op de heup.
• Niet kunnen steunen op het been.
• Niet kunnen lopen.

Artrose in de heup:

• Pijn en stijfheid in de heup, vooral ?s ochtends.
• Waggelend lopen.
• Periodes met minder en periodes met meer klachten.

Verkeerde heup- of knievervanging:

• Bij een stand- of lengteafwijking van het been zit de pijn vooral aan de buitenkant of zijkant van de heup.
• Gevoel dat de kunstknie of -heup los zit.
• Roodheid, zwelling, warmte of pus in het gebied van het gewricht, soms ook met koorts.

Hoe wordt de diagnose stand- en lengteafwijking van de heup of het bovenbeen gesteld?

Een beenlengteverschil wordt gemeten met een lichamelijk onderzoek. De diagnose wordt gesteld als het verschil tussen beide benen meer dan 1,0 tot 1,5 cm is. Soms is er extra onderzoek nodig om de onderliggende oorzaak vast te stellen, zoals bloedonderzoek of een r?ntgenfoto.

Wat kun je zelf doen?

Wat je zelf kunt doen, hangt af van waarde stand- of lengteafwijking door komt. Bij een beenlengteverschil kunnen steunzolen of speciaal aangepaste schoenen helpen. Daarmee kan het lengteverschil worden opgelost. Verder kan oefentherapie zorgen voor vermindering van klachten. Je traint dan de spieren die een rol spelen bij het bewegen van heup, bekken en benen.

Hoe is de behandeling van een stand- en lengteafwijking van de heup of het bovenbeen?

Er zijn verschillende behandelingen van een stand- en lengteafwijking van heup, bekken en bovenbeen.

• Oefentherapie: door het trainen van de omliggende spieren rondom heup, bekken en benen kunnen klachten minder worden.
• Steunzolen: speciale zooltjes in schoenen kunnen helpen om de eventuele lengteafwijking op te lossen.
• Aangepaste of orthopedische schoenen: speciale schoenen kunnen de eventuele lengteafwijking oplossen. Bijvoorbeeld met hakverlagingen en -verhogingen, oprekken van de schoenen, standcorrecties en aanpassing van drukpunten.
• Fysio-manuele therapie: dit is een zachte handmatige behandeling gericht op wervel(s) en gewrichten. Het gaat vooral om het corrigeren van het beenlengteverschil.
• Operatie: soms kan de stand- of lengteafwijking worden opgelost via een operatie. Soms wordt er een kunstheup (?heupprothese?) geplaatst.

Bel met je arts bij twijfel, vragen of zorgen over je klacht. Ook als de klachten erger worden of veranderen kun je het beste contact met je huisarts opnemen.

Heb je last van zwelling, roodheid, pijn en warmte bij aanraking, koorts of kun je de heup steeds slechter bewegen of er niet meer op staan? Bel dan meteen je (huis)arts.

Bronnen

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Quin medisch specialisten, medisch onderzoekers en met gebruik van publieke bronnen.