Voorwerp in lichaam

Wanneer heb je een vreemd voorwerp in je lichaam?  

Je hebt een ‘vreemd voorwerp’ in je lichaam, als het voorwerp daar niet hoort. Hier zijn veel voorbeelden van. Je kunt iets inslikken, inademen of in je oog krijgen. Vreemde voorwerpen kunnen ook in de huid voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan een splinter. Ook kunnen mensen zelf iets in hun neus, oor, anus of vagina stoppen. Soms kan het lichaam een vreemd voorwerp zelf verwijderen, of kun je dit zelf doen. Dan is het onschuldig. Maar het kan ook gevaarlijk zijn.  

Bel direct 112 als: 

• Iemand zich verslikt en het voorwerp niet kan ophoesten en/of het bewustzijn verliest of dreigt te verliezen. 

Bel direct de huisarts of de huisartsenpost als: 

• Een batterij, magneten, drugs of medicijnen zijn ingeslikt, of een scherp of groter voorwerp (meer dan 5 cm lang). 
• Een voorwerp is ingeslikt en er sprake is van koorts, buikpijn, kwijlen, braken, bloed overgeven of zwarte ontlasting. 
• Een voorwerp in de anus zit en deze niet meer te verwijderen is of samengaat met buikpijn, koorts of bloed bij de ontlasting. 

Inademen 

Als je een voorwerp inademt, bijvoorbeeld als je je verslikt, komt een voorwerp (zoals een stuk voedsel), vast te zitten in je luchtwegen. Je moet dan hoesten, je kunt niet praten en je hebt soms een piepende ademhaling. Dit kan erg eng en levensgevaarlijk zijn. Bij ernstige verslikking kun je buiten bewustzijn raken en stikken. Dan is er heel snel medische hulp nodig. 

Inslikken 

Door een voorwerp in te slikken, komt het eerst in de slokdarm, de maag, en daarna in de darmen terecht. Dit kan tot irritatie en ontsteking van het maagdarmstelsel leiden. Ook kan het tot een verstopping leiden. Heel soms kan het voorwerp door de darmen heen prikken. Dit kan erg gevaarlijk zijn. Het kan nodig zijn om met een röntgenfoto vast te stellen waar het voorwerp zit. Gaat het om een batterij of magneet, dan moet deze meteen worden verwijderd.  

Oor 

Een voorwerp in het oor kan pijn en jeuk veroorzaken en soms gehoorproblemen. Het voorwerp kan de gehoorgang blokkeren. Verder kan het trommelvlies scheuren. Soms komt er dan bloed uit het oor.  

Neus 

Het gaat dan meestal om kleine voorwerpen zoals steentjes of kraaltjes. Dit kan een ontsteking, verstopping, vies of bloederig slijm en pijn veroorzaken. Soms verlaat het voorwerp de neusholte, via de achterkant. Dan wordt het ingeslikt. In alle andere gevallen moet het voorwerp verwijderd worden. 

Oog 

Een voorwerp in het oog is meestal een splinter. Dit kan bijvoorbeeld komen als je metaal of hout bewerkt, zonder een beschermende bril te dragen. Soms voel je dit pas na enkele dagen. Het oog kan rood worden, tranen en pijn doen. Deze splinter moet dan verwijderd worden door de huisarts na verdoving met een speciale oogdruppel. 

Huid 

De huid kan een klein voorwerp zelf wegwerken. Denk aan een kleine oppervlakkige houtsplinter. Soms moet het worden verwijderd. Dat is bijvoorbeeld het geval bij naalden van zee-egels, een teek (zo snel mogelijk) en splinters van hout.  

Anus 

Een voorwerp dat via de anus in het onderste deel van de darmen is gekomen, kan zorgen voor een bloeding of een ontsteking. Is het voorwerp niet te verwijderen of ontstaan er klachten, neem dan contact op met de huisarts. 

Vagina 

Een voorwerp in de vagina kan zorgen voor een bloeding of een ontsteking. Is het voorwerp niet te verwijderen of ontstaan er klachten, neem dan contact op met de huisarts. 

Wat kun je zelf doen? 

Soms kun je een voorwerp zelf verwijderen. Probeer dit niet als er iets zit in neus, oor of oog. Er is dan een risico dat je het voorwerp verder duwt of schade aanricht.  

Voorwerp ingeademd 

Overkomt dit iemand in je omgeving, bel dan meteen 112 als het ophoesten niet goed lukt. Verleen eerste hulp. Begin met 5 slagen op de rug tussen de schouderbladen. Hierna worden 5 buikstoten (de Heimlich-manoeuvre) gegeven. Dit wissel je af tot iemand weer normaal ademt. Verliest iemand het bewustzijn, bel dan 112. 

Voorwerp ingeslikt 

Neem contact op met de huisarts. Probeer erachter te komen om wat voor voorwerp het gaat. Soms kun je afwachten. Let dan op of het voorwerp met de ontlasting naar buiten komt. Soms moet er een röntgenfoto gemaakt worden. Zit het voorwerp ergens vast, dan kan een kijkoperatie nodig zijn.  

Voorwerp in het oor 

Houd het hoofd met het oor naar beneden gekeerd en trek de oorschelp iets naar achter. Zo kan het voorwerp er vanzelf uit vallen. Lukt dit niet, neem dan contact op met de huisarts. Ga niet zelf peuteren! 

Voorwerp in de neus 

Dek het neusgat af waar geen voorwerp in zit. Blaas vervolgens voorzichtig in één keer uit door de neus. Zorg dat je niet in de neus peutert. Neem contact op met de huisarts als het niet lukt om het voorwerp op deze manier te verwijderen.   

Voorwerp in het oog 

Probeer niet in je oog te wrijven. Zit de splinter voor je pupil of iris, probeer deze dan niet zelf te verwijderen en neem contact op met de huisarts. Alleen als de splinter voor het oogwit zit, kun je hem voorzichtig proberen te verwijderen. Gebruik hiervoor een vochtig wattenstaafje. Als dit niet lukt, kun je je oog uitspoelen met lauw water. Gebruik geen andere voorwerpen zoals een pincet, dit kan gevaarlijk zijn. Lukt het niet, neem dan contact op met je huisarts. Vaak kan de huisarts de splinter zelf verwijderen. Het oog wordt dan verdoofd met een oogdruppel. Soms moet je naar een oogarts. Draag geen lenzen zo lang je nog oogklachten hebt. Je kunt ook een oogverband dragen. 

Voorwerp in de huid 

Bij een splinter die oppervlakkig in de huid zit, kun je deze zelf met een pincet verwijderen. Je kunt de pincet desinfecteren met jodium. Kun je er niet bij, is het te groot of zit het te diep, neem dan contact op met je huisarts.  

Voorwerp in de anus 

Heb je een voorwerp dat via de anus in het laatste deel van de darmen is gekomen en is dit niet gemakkelijk te verwijderen, neem dan meteen contact op met je huisarts. Neem geen laxeermiddelen: deze werken niet snel genoeg.  

Voorwerp in de vagina 

Zit er een voorwerp in de vagina dat je er niet meer uitkrijgt, neem dan contact op met je huisarts. 

Heb je medicijnen nodig?  

In de meeste gevallen zijn er bij een voorwerp in het lichaam geen medicijnen nodig. Heb je iets in je oog, dan zal de huisarts bij het verwijderen een verdovende oogdruppel gebruiken. Als het hoornvlies is beschadigd, is het soms nodig om een oogzalf te gebruiken (chlooramfenicol) om ontsteking te voorkomen.  

Bel je huisarts in de volgende situaties: 

• Er zit een voorwerp vast in het oor, dat er met bovenstaande instructies niet uit komt.  
• Er zit (misschien) iets vast in het oor en er zijn problemen met horen of er komt bloed uit het oor. 
• Er zit een voorwerp vast in de neus, dat er met bovenstaande instructies niet uit komt en/of er komt bloederig of vies slijm uit een neusgat. 
• Een vastzittende splinter die is gaan ontsteken. 
• Een vastzittende splinter onder de nagel, die je er zelf niet uit krijgt. 
• Een (metaal)splinter of iets anders in het oog. 
• (Misschien) iets in het oog en slechter zien, minder goed tegen licht kunnen en/of pijn aan het oog. 
• Een voorwerp in het rectum (voorbij de anus), dat niet verwijderd kan worden.  
• Een voorwerp in de vagina, dat niet verwijderd kan worden. 

Bel ook met je arts bij twijfel, vragen of zorgen over je klacht. Ook als de klachten erger worden of veranderen, kun je het beste contact met je huisarts opnemen. 

Bronnen 

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Quin medisch specialisten, medisch onderzoekers en met gebruik van publieke bronnen.